En sık görülen periferik vertigo hangisidir?

Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV)’dur.

Sıklığı nasıldır?

100.000’de 64’tür.

En sık hangi yaşlarda ve hangi cinsiyette görülür?

En sık orta yaşta ve kadınlarda altı kez sık görülür.

BPPV hastaları hekime hangi yakınmalarla başvururlar?

Hastaların temel yakınması baş dönmesidir. Baş dönmesi tipik olarak etrafın şiddetli şekilde dönmesi şeklindedir. Baş hareketleriyle artar. Özellikle hastalığın olduğu kulağa doğru baş çevrildiğinde şiddetlenir. Baş hareketinden sonra saniyeler, dakikalar içinde baş dönmesi yatışır. Semptomlar yatarken, yatakta dönerken, ayağa kalkarken, öne eğilirken ve karşıya ani baş kaldırış gibi pozisyonel değişikliklerde tetiklenir. Bazen bulantı ve kusma baş dönmesine eşlik edebilir. Hastalarda işitme ile ilgili yakınma yoktur.

BPPV’ye yatkınlık yaratan durumlar nelerdir?

Kafa travması, vestibüler nöronit, meniere hastalığı, geçirilmiş şiddetli üst solunum yolu infeksiyonu, geçirilmiş kulak cerrahileri, uzun süre yatağa bağımlı kalma veya uzun seyahatler hastalığın etiyolojisinde rol oynayabilir.

BPPV hastalarında neden baş dönmesi olur?

Baş hareketlerimizle senkron olarak kompanzasyonu endolenfin semisirküler kanaldaki hareketi sağlar. Otokonya denen kristaller endolenfin baş hareketleri ile senkron hareket edememesine neden olacak şekilde patolojik alanlarda yoğunlaşıp, özellikle posterior semisirküler kanalda birikirlerse, kanal kupulasının uyarılmasıyla şiddetli baş dönmesi oluşmasına neden olabilirler.

BPPV’de tanı koymada temel test nedir?

Dix-Hallpike manevrası tanı için gerekli temel testtir. Bu testte hasta yatırıldığında başı, boyundan itibaren masadan sarkacak şekilde ayarlanarak bakı masasına yatırılır. Teste başlamadan önce hastada rahatsızlık yaratmamak için boyun ve bel fıtığı olup olmadığı sorgulanmalı ve testin nasıl yapılacağı hastaya basitçe izah edilmelidir. Hasta oturtulup hazırlandıktan sonra, hastadan kendisini gevşek bırakması istenerek, başı hekimin iki eli arasında 45 derece çevrilir. Hastaya komut verilerek hızlıca yatırılıp masadan 30 derece sarkacak şekilde başa pozisyon verilir ve beklenir. Hastada baş dönmesi olup olmadığı sorulur, nistagmus oluşup oluşmadığı kontrol edilir. Nistagmus oluşmuşsa semptomlar geçene kadar beklenir. Daha sonra hasta oturtularak aynı şekilde ters tarafa test tekrarlanır. Nistagmusun görüldüğü tarafta test pozitif olarak kabul edilir. Vestibüler supresan kullanan BPPV hastalarında testin negatif çıkabileceği hatırlanmalıdır. Testte çıkan nistagmusun BPPV’yi düşündürmesi için, hasta hemen yatırıldığında ortaya çıkmaması gerekir. Hemen çıkan nistagmuslar santral lezyonları düşündürür. BPPV’li hastalarda saniyeler süren bir latans döneminden sonra nistagmus oluşur. Nistagmus rotatuar tarzdadır. Oluştuktan sonra şiddeti giderek azalır. Hareket ikinci kez yinelenirse daha az şiddetli bir nistagmus oluşur. Hasta oturtulduğunda nistagmusun ters yöne dönmesi tipiktir.

BPPV tanısı için hangi radyolojik testler yararlıdır?

BPPV tanısında radyolojik testlerin yararı yoktur.

BPPV tanısı için hangi odyometrik testler gereklidir?

BPPV tanısı genellikle anamnez ve Dix-Hallpike manevrasıyla tanı konan bir hastalıktır. Odyolojik testlerin tanıda pek yeri yoktur. Hastanın işitmesi normal olmalıdır. Bu yüzden şüphe durumunda odyometri ile hastanın işitmesi kontrol edilebilir. Nadir durumlarda ayırıcı tanı için elektronistagmografi yapılabilir.

BPPV tedavisinde hangi ilaçlar kullanılmalıdır?

BPPV tedavisinde ilaçların yeri yoktur. Hastalık rehabilite edici manevraların uygulanmasıyla tedavi edilir. Nörovejetatif semptomların şiddetli olduğu hastalarda semptoma yönelik ilaçlar yardımcı olarak kullanılabilir.

BPPV tedavisinde önerilen tedavi edici manevra hangisidir?

Epley manevrasıdır. Hastaya öncelikle nistagmus oluşan tarafa doğru Dix-Hallpike testi yapılır. Hastanın nistagmusu geçinceye kadar beklenir. Daha sonra baş, yine 30 derece sarkar vaziyetteyken orta pozisyona getirilir ve ardından hemen diğer tarafa yaklaşık 45 derece çevrilir. Bu pozisyonlar arasında baş dönmesi veya nistagmus oluşursa geçene kadar oluşmazsa 1-2 dakika kadar beklenir. Daha sonra hastaya etkilenmeyen taraftaki omzunun üstüne doğru dönmesi söylenerek yan yatırılır. Hasta dönerken hekim de hastanın başını 90 derece yere bakacak şekilde çevirir ve bu pozisyonda da nistagmus geçene kadar veya 1-2 dakika beklendikten sonra hasta oturur pozisyona getirilip baş hasta ayak parmaklarına bakacak kadar eğilir. Bu şekilde de birkaç dakika beklendikten sonra manevra sonlandırılır. Manevradan sonra hastaya yaklaşık iki gün kadar ani baş hareketlerinden kaçınması ve yüksek yatması önerilir. BPPV’de nüks veya iyileşmeme durumları olabilir. Bu yüzden hastaların izlenmesi gereklidir. Epley manevrası posterior semisirküler kanalı ilgilendiren BPPV olgularında tedavi edicidir. Diğer semisirküler kanal BPPV’leri nadir olmakla beraber spesifik başka rehabilitasyon manevralarını gerektirmektedir.