ALERJİK RİNİT- SAMAN NEZLESİ- BAHAR NEZLESİ

Alerji nedir?

Alerji vücudun kişiden kişiye değişen alerjen maddelere normalden fazla oluşturduğu bir aşırı tepki olayıdır.

 

Alerjik rinit nedir?

Alerjik rinit, alerjenle temas sonrasında bir tür burun mukozası iltihabı ve alerjeni uzaklaştırmak yok etmek için bir salgı ve ödem artışı durumu meydana gelmesidir.

Alerjik rinit sık görülür mü?

Dünyada %10-25 civarında, ülkemizde %4.5-17.6 civarında görüldüğü bildirilmiştir. Bu neredeyse her 4-5 kişiden birinin alerjik olduğunu gösterir.

 

Alerjik rinit hastaları nasıl sınıflandırılabilir?

Alerjik rinit hastaları daha önceden mevsimsel ve perennial (yıl boyu süren) olarak iki grupta sınıflandırılırdı. Ancak Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2007 yılın- da sanal ortamda yayınlanan ve 2008 yılında güncellenen “Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA)” adlı kanıta dayalı bir kılavuz yayınlanmıştır. Bu kılavuzda yapılan yeni sınıflandırmada üç önemli nokta gözetilmektedir: Alerjik rinit semptomlarının süresi, devamlılığı ve şiddeti. Buna göre alerjik rinit hastaları temel olarak iki grupta sınıflandırılır:

1. İntermitant (aralıklı) alerjik rinit: Alerjik rinit semptomları yıl içinde dört haftadan kısa sürüyorsa veya dört haftadan uzun sürüyor fakat hafta içinde 4 günden az alerjik rinit yakınmaları varsa intermitant alerjik rinit olarak adlandırılır.

2. Persistant (devamlı) alerjik rinit: Alerjik rinit semptomları yıl içinde dört haftadan uzun sürüyorsa ve haftada dört günden fazla alerjik rinit yakınması varsa persistant alerjik rinit olarak adlandırılır.

Yakınmaların günlük hayatı etkilemesine göre alerjik rinit hafif, orta ve ağır olarak sınıflandırılır. Uyku, günlük aktiviteler, okul ve iş hayatı etkilenmiyor, semptomlar sıkıntı vermiyorsa hafif, bunlar etkileniyor ve semptomlar aşırı sıkıntı yaratıyorsa ağır olarak sınıflandırılır. Bunu iki örnek hasta ile açıklayalım.

Birinci örnek. On bir yaşında erkek hasta her yıl mayıs ayında özellikle mayıs ayının ilk üç haftası burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma ve gözlerde kaşıntı yakınmasından şikayet ediyor ve bu dönemde derslerinde daha başarısız olduğunu bildiriyorsa, bu hasta ağır aralıklı alerjik rinit olarak adlandırılabilir. Aynı hasta semptomların okul hayatını etkilemediğini, günlük hayatında fazla sıkıntıya neden olmadığını, uykularını engellemediğini söylese idi hafif aralıklı alerjik rinit olarak adlandırılacaktı.

İkinci örnek. Otuz yaşında kadın hasta yıl boyu süren burun tıkanıklığı, seröz burun akıntısı tanımlıyor. Bu yakınmalarının bazı ortamlarda daha da arttığını bu yüzden muhasebe işinden tozlu evrakların yakınmalarını arttırması nedeniyle, daha sonra girdiği tekstil atölyesinden tekstil tozu nedeniyle ayrıldığını belirtiyorsa bu hasta da ağır sürekli alerjik rinit olarak isimlendirilebilir. Aynı hasta iş değiştirmek zorunda kalmasa ve semptomlarının günlük hayatında fazla sıkıntıya neden olmadığını, uykularını engellemediğini söylese idi hafif sürekli alerjik rinit olarak adlandırılacaktı.

 

Alerjik rinitte yakınmalar nelerdir?

Burun tıkanıklığı, su gibi burun akıntısı, sık hapşırma, burun kaşıntısı, boğazda ve genizde kaşıntı, gözlerde kaşıntı, yanma ve batma en sık görülen semptomlardır. Bu ana semptomlar dışında hastalar, koordinasyon bozukluğu, okul ve iş hayatında başarısızlık, uyku problemleri, koku almada azalma, geniz akıntısı, göz altlarında renk değişikliği, burun ucunun üst kısmında  yatay çizgi (alerjik selam çizgisi), kaşıntılı cilt hastalıkları, geniz eti yüzü gibi farklı bulgularla hekime başvurabilir ve bu yakınmalarla alınan öykü ve yapılan bakıda alerjik rinit düşünülebilir.

 

Hangi semptomlar alerjik rinit dışı hastalıkları düşündürmede önemlidir?

Yakınmaların burnun tek tarafında olması, akıntının iltihaplı olması, ağrı, koku alamama, baş ağrısının eşlik ettiği şikayetlerde, alerjik rinit tedavisine yanıt vermeyen olgularda alerjik rinit dışındaki burun hastalıkları da akla getirilmelidir.

 

Alerjik riniti düşündüren bakı bulguları nelerdir?

En sık görülen bakı bulguları şunlardır:

1. Soluk mor renkte burun etleri ve burun içinin bu renkte görülmesi. Nezle ve gripten ayırmada önemli bir ipucudur. Nezle, grip, sinüzitte burun içi kırmızı renktedir.

2. Su gibi geniz akıntısı veya burun

3. Alerjik selam çizgisi. Alerjik rinit hastaları sık sık burun silerler. Bu sık silme işlemleri burun ucunun hemen üst kısmında yatay bir çizgilenmeye neden olur. Bu çizgi “alerjik selam çizgisi” olarak adlandırılır ve hastanın hekimin ilk gördüğü anda alerjik riniti düşünmesine neden olur.

4. Uzun kirpikler ve beyaz ten ve renkli göz. Kirpikleri uzun, beyaz tenli çocuklarda daha sık alerjik rinit görüldüğü bilinmektedir.

5. Alerjik shiner. Alerjik rinit hastalarında alt göz kapağında renk değişikliği ve koyulaşma olabilir. Bu renk değişikliği “alerjik shiner” olarak bilinir.

6. Dennie Morgan çizgileri . Alerjinin yarattığı alt göz kapağı ödemi zamanla alt göz kapağında yatay çizgilenmelere neden olur. Bu çizgiler alerjik riniti düşündürmede önemli bir bakı bulgusudur.

7. Konjunktivit- kaşıntılı göz. Alerjene maruz kalma sonrası şiddetli göz kaşıntısı, sulanma, ışıktan rahatsız olma, yanma alerjik rinit hastalarında sık görülen göz bulgulardan biridir

 

 

Alerjik rinit tanısında yapılan başlıca ileri testler ve bakılar nelerdir?

1. Endoskopik kulak burun boğaz bakısı: Alerjik rinitin tanısında önemli bir bakı yöntemidir.

2. Burun sürüntüsü

3. Deri testleri:

4. İn vivo testler:

    a. Total IgE ölçümü: Alerjik rinit dışındaki bazı hastalıklarda da yüksek çıkması dezavantajıdır.

    b. Eozinofil ölçümü: Periferik kanda %10’dan fazla eozinofil alerjiyi akla getirir.

    c.  Alerjene spesifik IgE ölçümü

5.  Nazal provokasyon testi:

6.  Elektrorinomanometri ve akustik rinometri: Nazal hava yolunun direnci ve hava akımı hakkında bilgi veren testlerdir.

7.  Mukosiliyer klirens ölçümü:

8.  Koku testleri

 

Alerji oluşumunu önlemede ve alerjik yakınmaları azaltmada alınabilecek önlemler:

1.   Bebeklere mümkün olduğunca uzun süre anne sütü verilmesi,

2.   Yumurta, kuruyemiş gibi alerjen gıdaların çocuğun dokuzuncu aydan önce başlamaması,

3.   Ev ortamında sigara içilmemesi, evcil hayvan bulundurulmaması.

4.   Halı yerine tüysüz materyalli örtücülerin tercih edilmes, halı temizliklerinin sık yapılması,

5.   Odaların her gün yeterince havalandırılması, düzenli aralıklarla yastık, yorgan ve battaniyelerin havalandırılması

6.   Nevresim ve yastık kılıfı değiştirilirken yatak ve yastığın kuvvetli bir elektrik süpürgesi ile her seferinde süpürülmesi

7.   Yatak takımlarının daha yüksek ısıda yıkanması,

8.   Kuş tüyü yastık ve yorgan kullanılmaması,

9.   Battaniye, yorgan ve perdelerin yıkanabilir olması,

10. Eski eşyaların tercih edilmemesi,

11. Çocuklar için tüylü, pelüş oyuncakların, kokulu oyıncakların, kokulu oyun hamurlarının tercih edilmemesi.

12. Ebeveynlerin parfüm kullanmaması

13. Deterjan ve yumuşatıcı seçiminde kokulu ve parfümlü ürünlerin tercih edilmemesi

14. Kreşe mümkün olduğunca geç gönderilmesi ve okulun alerji konusunda bilgilendirilmesi